Chống khủng hoảng khí hậu: Vệ tinh và trí tuệ nhân tạo mang lại cơ hội hành động

Trước những cảnh báo mới từ các nhà khoa học khí hậu hàng đầu rằng sự nóng lên toàn cầu có thể đạt tới 3 độ C trong thế kỷ này so với mức ở thời kỳ tiền công nghiệp, Tổng thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) Celeste Saulo nhấn mạnh, công nghệ mới và trí tuệ nhân tạo (AI) mang đến cơ hội để thực hiện hành động quyết liệt cần thiết nhằm chống lại cuộc khủng hoảng khí hậu.

Người đứng đầu WMO cho biết: “Khoa học đã chứng minh rõ ràng: chúng ta còn mất thời gian dài mới đạt được các mục tiêu về khí hậu toàn cầu. Năm 2023 là năm ấm nhất được ghi nhận với mức chênh lệch rất lớn. Dữ liệu quốc tế hàng đầu cho biết, 8 tháng đầu năm 2024 cũng là những tháng nóng nhất được ghi nhận".

Bà Saulo kêu gọi "hành động khẩn cấp và đầy tham vọng" để hỗ trợ phát triển bền vững, hành động vì khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai vì “những quyết định mà chúng ta đưa ra ngày hôm nay có thể quyết định sự sụp đổ trong tương lai hoặc bước đột phá hướng tới một thế giới tốt đẹp hơn”.

Đề cập đến đánh giá trong báo cáo mới nhất của United in Science – Hợp tác trong khoa học do Liên hợp quốc hợp tác rằng nồng độ khí nhà kính kỷ lục sẽ thúc đẩy nhiệt độ toàn cầu gia tăng, bà Saulo cho hay, thời tiết khắc nghiệt đang tàn phá cuộc sống và nền kinh tế của chúng ta.

Nhận định của bà được đưa ra trong bối cảnh các vụ cháy rừng gây chết người trên khắp Châu Mỹ Latinh và Bồ Đào Nha, cùng với lũ lụt thảm khốc ở Trung Âu liên quan đến Bão Boris đã nhấn chìm một số khu vực của Áo, Cộng hòa Séc, Hungary, Ba Lan, Romania và Slovakia, và lũ lụt và lở đất do bão Yagi gây ra đã tàn phá Việt Nam, Myanmar, Lào và Thái Lan.

Đồng thời, trong lời kêu gọi hành động toàn cầu trước Hội nghị thượng đỉnh tương lai sắp tới tại trụ sở Liên hợp quốc ở New York, Mỹ, người đứng đầu WMO đã nhấn mạnh tiềm năng chưa được khai thác của khoa học tự nhiên và xã hội, công nghệ mới và đổi mới để giúp các quốc gia phát triển, giảm thiểu tình trạng dễ bị tổn thương trước thảm họa và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Lợi ích kỹ thuật số trở thành hiện thực

Theo bà Saulo, trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học đang cách mạng hóa khoa học dự báo thời tiết bằng cách "nhanh hơn, rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn". Các công nghệ vệ tinh tiên tiến và mô phỏng thực tế ảo hiện đang "mở ra những biên giới mới" trong các lĩnh vực quan trọng vốn đang bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu và thời tiết nguy hiểm, như quản lý đất đai và nước.

Nhấn mạnh giá trị của công nghệ vệ tinh đối với khoa học khí hậu, bà Saulo giải thích rằng những đổi mới trong quan sát Trái đất từ ​​không gian đã giúp cải thiện việc giám sát các nguồn khí nhà kính và bể chứa carbon.

Tổng thư ký WMO cũng nhắc đến tiềm năng của các công nghệ mới như "bản sao kỹ thuật số" – tạo ra bản sao ảo của một vật thể vật lý, chẳng hạn như Trái đất – và thực tế ảo – cung cấp môi trường mô phỏng nhập vai – để giúp đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững đã được thống nhất trên toàn thế giới và tăng cường khả năng phòng ngừa thảm họa.

Bà Saulo cho rằng công nghệ đơn thuần sẽ không đủ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Bà kêu gọi tất cả các quốc gia chia sẻ chuyên môn và kinh nghiệm của mình tại Hội nghị thượng đỉnh Tương lai ở New York (Mỹ) từ ngày 22-23/9, để đảm bảo rằng lợi ích của khoa học và công nghệ có thể tiếp cận được với tất cả mọi người nếu chúng ta muốn đạt được các mục tiêu toàn cầu.

Những nỗ lực vì mục tiêu toàn cầu

Những mục tiêu mà bà Saulo đề cập đến bao gồm Thỏa thuận Paris, Khung Sendai về Giảm thiểu Rủi ro Thiên tai và Chương trình nghị sự 2030 về Phát triển Bền vững (SDGs).

Theo các dữ liệu quốc tế mới nhất trong báo cáo United in Science năm nay, có 86% khả năng ít nhất một năm trong vòng 5 năm tới sẽ vượt qua năm 2023 là năm nóng kỷ lục. Cũng có 80% khả năng nhiệt độ trung bình gần bề mặt toàn cầu sẽ tạm thời vượt quá 1,5 độ C so với mức ở thời kỳ tiền công nghiệp trong ít nhất một trong 5 năm tới.

Mặc dù triển vọng ảm đạm, nhưng đã có những tiến bộ đáng kể trong việc giảm thiểu khí thải nhà kính toàn cầu, dự kiến mức giảm là 16% từ năm 2015 đến năm 2030. "Nhưng khoảng cách phát thải vẫn còn cao", báo cáo mới nhất của United in Science nhấn mạnh.

Theo báo cáo, nếu không có thay đổi nào đối với các chính sách hiện tại, thì có 66% khả năng nhiệt độ toàn cầu sẽ đạt 3 độ C trong thế kỷ này. "Để đạt được mức phù hợp với việc hạn chế nhiệt độ toàn cầu xuống dưới 2 độ C và 1,5 độ C, lượng khí thải nhà kính toàn cầu vào năm 2030 phải giảm lần lượt 28% và 42% so với mức phát thải mà các chính sách hiện tại dự kiến ​​đưa ra", các tác giả của báo cáo nhấn mạnh.