Với mực nước biển toàn cầu dâng nhanh hơn bất kỳ thời điểm nào trong 3.000 năm qua, các quốc gia thành viên của Liên hợp quốc đã xem xét các giải pháp tốt nhất để giải quyết mối đe dọa hiện hữu này.

Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc Philemon Yang đã triệu tập cuộc họp cấp cao bao gồm phiên họp toàn thể và các cuộc thảo luận nhóm, thu hút sự tham gia của hơn 100 diễn giả.

Thực tế khắc nghiệt

Ông Yang cho biết, tình hình rất nghiêm trọng. Ước tính, mực nước biển sẽ dâng cao 20 cm trong giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2050 và có tới 1,2 tỷ người có thể phải di dời. "Đối với những người ở tuyến đầu, tác động của mực nước biển dâng cao đe dọa đến sinh kế, gây thiệt hại cho các khu định cư và cơ sở hạ tầng quan trọng, và có thể ở mức độ nghiêm trọng nhất buộc toàn bộ người dân ở các đảo và cộng đồng ven biển phải di dời", ông nói thêm.

Đề cập đến hiểm họa do mực nước biển dâng, Thủ tướng Tuvalu, ông Feleti Teo cho biết, mực nước biển dâng gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với nền kinh tế, văn hóa, di sản và đất đai của các quốc đảo nhỏ đang phát triển. Nhiều quốc gia sẽ mất đi một phần lãnh thổ đáng kể, có nguy cơ trở thành nơi không thể sinh sống được.

Ông đã đề cập đến những tác động như nước mặn thấm vào các tầng chứa nước cung cấp nước uống, thủy triều dâng cao và bão mạnh hơn tàn phá các ngôi làng và cánh đồng. Ngoài ra, lũ lụt làm tăng độ mặn của đất, do đó làm giảm năng suất cây trồng và ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.

"Người dân sẽ không thể tồn tại trên các hòn đảo và bờ biển mà họ đã coi là quê hương trong nhiều thế hệ. Sinh kế bị phá hủy, các gia đình dần di cư, sự gắn kết cộng đồng bị thử thách, di sản mất đi và cuối cùng, các công trình xây dựng của các quốc gia ngày càng bị đe dọa. Đối với nhiều người trong chúng ta, đây là những thực tế khắc nghiệt mà chúng ta đang trải qua ngày nay, chứ không phải là dự đoán về tương lai sắp tới”, ông Teo cho biết.

Hành động và tài chính là những yếu tố quan trọng

Ông Yang kêu gọi các quốc gia cùng nhau xây dựng khả năng phục hồi, giải quyết tình trạng dễ bị tổn thương do thiên tai, đảm bảo phát triển và thực hiện các chiến lược thích ứng với khí hậu và cải thiện các hoạt động quản lý bờ biển. Ông cho rằng trên hết, chúng ta phải ngăn chặn tình trạng nóng lên toàn cầu đang khiến mực nước biển dâng cao bằng cách tái cam kết thực hiện mục tiêu hạn chế nhiệt độ tăng không quá 1,5 độ C.

Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres nhấn mạnh nhu cầu “hành động quyết liệt” – vừa để giảm phát thải nhằm hạn chế mực nước biển dâng vừa để cứu sống con người. Ông cho biết mọi người, ở mọi nơi phải được bảo vệ bằng các hệ thống cảnh báo sớm vào năm 2027, phù hợp với sáng kiến ​​của Liên hợp quốc.

Trong khi đó, các quốc gia phải đưa ra các kế hoạch hành động về khí hậu mới phù hợp với mục tiêu 1,5 độ C, bao gồm tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế và cung cấp một lộ trình nhanh chóng để loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Các quốc gia G20 – chịu trách nhiệm cho khoảng 80% lượng khí thải toàn cầu – phải đi đầu.

“Tài chính là yếu tố không thể thiếu. Chúng ta cần một kết quả mạnh mẽ về tài chính tại Hội nghị của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 29 (COP29) sẽ diễn ra vào tháng 11 tới tại Azerbaijan, bao gồm cả các nguồn vốn mới và sáng tạo”, ông Guterres nhấn mạnh.

Tổng thư ký Liên hợp quốc cũng kêu gọi đóng góp đáng kể vào Quỹ Tổn thất và Thiệt hại để hỗ trợ các quốc gia đang phát triển và các quốc gia giàu hơn tăng gấp đôi tài chính thích ứng lên ít nhất 40 tỷ USD mỗi năm vào năm 2025. Hơn nữa, các ngân hàng phát triển đa phương phải được cải tiến để cung cấp các khoản vay có thể chi trả cho các nước đang phát triển.

Tăng cường giảm thiểu và phục hồi

Cựu Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc Dennis Francis đánh giá cao các quốc gia thành viên Liên hợp quốc đã có hành động quyết đoán về vấn đề mực nước biển dâng. Ông cho biết cuộc họp đánh dấu điểm khởi đầu hướng tới “một tuyên bố đầy tham vọng” của Đại hội đồng vào tháng 9/2026.

Tuyên bố là cơ hội để đảm bảo sự thịnh vượng, phẩm giá và quyền của tất cả các quốc gia và cộng đồng bị ảnh hưởng. Thông qua tuyên bố, chúng ta phải tái khẳng định rằng chủ quyền và quyền nhà nước là những quyền bất khả xâm phạm, chúng tồn tại lâu dài và vĩnh viễn, bất chấp mọi hoàn cảnh mực nước biển dâng.

Ông Francis kêu gọi hỗ trợ nhiều hơn cho việc thích ứng với khí hậu ở những cộng đồng dễ bị tổn thương nhất vì nguồn tài chính cho khí hậu không đủ để tiếp cận đến cấp địa phương và không nên khiến các quốc gia đang phải gánh chịu thảm họa liên tiếp phải gánh thêm nợ.

Trong khi đó, Ủy viên phụ trách chính sách khí hậu của Liên minh châu Âu (EU) Wopke Hoekstra đã tập trung vào hai yếu tố thực sự quan trọng là giảm thiểu và xây dựng khả năng phục hồi thông qua thích ứng.

Về vấn đề giảm thiểu, ông cho biết không còn thời gian để chúng ta “vùi đầu trong cát” thêm một phút nào nữa và điều cần thiết là các quốc gia phải tiếp tục nỗ lực hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Ông Hoekstra cho biết, EU sẽ duy trì cam kết đạt được mức trung hòa khí hậu vào năm 2050. Mục tiêu này là một phần trong Luật Khí hậu EU và EU đang trên đường thực hiện các chính sách cần thiết để đạt được quá trình chuyển đổi đó theo cách vừa công bằng vừa bình đẳng, đồng thời tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế sạch.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng việc hạn chế khí thải sẽ không đủ khi đối mặt với những rủi ro về khí hậu đang gia tăng, do đó cần phải tăng cường khả năng phục hồi.

Ủy viên Hoekstra cũng đảm bảo với các cộng đồng dễ bị tổn thương rằng EU sẽ sát cánh cùng các cộng đồng trong cuộc đấu tranh này. Ông cho biết, EU sẽ tiếp tục đấu tranh để có tham vọng lớn hơn về giảm thiểu và hỗ trợ tối đa cho các cộng đồng về khả năng thích ứng và các biện pháp phải thực hiện nhằm giảm thiểu mất mát và thiệt hại.